Liderlik genel olarak öğrenilen bir davranış şeklidir ama bu öğrenme süreci hissedilmeden ve otomatik yaşanan bir süreçtir. Öte yandan işin bir de içgüdüsel yanı var. Muhtemelen ciddi baskı altında seri şekilde alınan bazı kararların nasıl doğru kararlar olduğunu anlamak bazen zor olabilir. Aslında bu kararları alırken tecrübe birikimi, kişisel karakterler ve ön görülmemiş başarısızlık ihtimalleri etkili olur. Bunların yanında bir de içgüdü.
Başarılı liderlerin içgüdüsel bir karar verme yetenekleri vardır. Bu süreci çok yaşamış olmak ise liderlerin üzerinde oluşan baskılara bir şekilde bağışıklık kazanmalarını sağlar ve sezgisel şekilde yolllarını bulurlar. Bu içgüdüsel yeteneklerin dışında liderlikle ilgili alanlar zaman içinde öğrenilebilir şeylerdir.
Başarılı liderlerin öğrendikleri şeyler iş dünyası ile ilgili gelişmeleri tahmin edebilmek, kriz durumlarından fırsatlar yaratmak birlikte çalıştıkları insanlara yön gösterebilmek ve zorlukların üstesinden gelebilmektir. The Newyork Times, 2011’de en iyi 200 CEO’nun maaşı yılda ortalama 14.5 milyon $ seviyelerine ulaştığını yazmıştı ki bu da boşu boşuna değil.
Kariyerinize liderlik kapasitesini eklemek istiyorsanız ya da zaten bu pozisyondaysanız aşağıda ki 15 konuyu günlük rutinleriniz arasına sokmanız gerekiyor:
1. Başkalarının rahatça konuşabilmesini sağlayın
Genellikle liderler bir odaya girdiklerinde diğerlerinde üstü kapalı bir rahatsızlık yaratırlar. Başarılı liderlerse dikkati kendi üzerlerinden atıp, başkalarının rahatça konuşmasına fırsat verir. Hatta etrafındaki insanların rahatça konuşabilmesi ve fikirlerini söyleyebilmesi için uygun ortamları sağlamak konusunda özellikle iyi olmalıdırlar. Yönetici konumlarını yaklaşılabilir bir ortam olarak ayarlarlar.
Türkiye’de ise durum böyle olmaz. Bir odaya ya da toplantıya hatta bir kokteyle bir CEO girdiğini nereden anlarsınız? Etrafında daire şeklinde bir sürü insan (yakın çalışma arkadaşları) dolaşıyorsa, bilinki o bir CEO’dur. Bunun farkına varmamaları mümkün değildir, zira orta zeka seviyesinin üzerinde olmaları beklenir ama bu genelde onlara bir anlamda rahatlık verir. Bu arada bir üstleri için kendileri de aynı şeyi yaparlar. Bu alışkanlığı bozmak için de bir girişimleri yoktur. Çoğu, arada gidip, tanımadıkları ve hiç de tanıma planları olmayan insanların elini “halkla ilişkiler” mantığında sıkarlar ama bunun çok yapay olduğunu da herkes bilir. Böyle gelmiş, böyle gider misali ama YANLIŞ!
Bir yanlış daha: Türkiye’deki kurum kültürüne baktığınızda, bir üstünüzle bir kaç defa kendini tekrarlayan fikir uyuşmazlığı, sizin bir süre sonra sahne dışında bırakılacağınızın garantisidir. Zira CEO’lar muhalefetten fazla hoşlanmazlar. Bu bir anlamda “güç bende” egosunu rahatsız eder. Sonuç, insanlar CEO’nun yanında önce fazla konuşmayıp, onun fikirlerini öğrenip, sonra konuşma süresini “ne kadar haklı olduğunu” destekleyecek cümlelerle başlatır, en fazla da sonuna endişe yaratabilecek bir kaç konuyu ifade edirerek bitirirler. Bu da önemli ikinci YANLIŞ!
Baktığınızda bu durum büyük şirketlerde daha belirgindir. Hani aristokrasinin ön plana çıktığı ve Adizes’in meşhur organizasyonel yaşam döngüsü teorsindeki yaşlanma sürecisini başlatmış olan şirketlerde. Adizes, tüm yaşayan organizmalar gibi şirketlerin de uzun ya da kısa bir ömrünün olduğunu söylüyor.
2. Karar verin
Karar vermede çekimser olmayın, ya birlikte çalıştığınız kişilerin karar vermesinde yardımcı olun, ya da bu kararları kendiniz alın. Aslında birincisi daha iyidir. Stratejik kararlarla ilerlemenin önünü açın. Momentumu kesecek detaylarla fazla uğraşmayın.
3. Beklentilerinizi net şekilde ifade edin.
Başarılı liderler iyi bir iletişimcidir., özellikle performansla ilgili beklentilere geldiğinde. İyi iletişim derken, beklentilerinizin bir şekilde şirket stratejileri, hedefleri ve misyonu ile ilişkisini kurun. Hedefler netleşsin, ve herkes bu hedef konusunda kendisinden beklenen katkıyı bilsin. Bu hedeflerin aksiyon alınabilir hedefler olması ve net şekilde belirtilmesi önemli bir noktadır. Herkes takip edilmesi kararlaştırılan yol yani ana strateji üzerinde kalacağını ve yolun hangi aşamalarını katetmesi gerektiğini bilmeli.
Bu uzun bir yazı olacak. Devamı bir sonraki makalede.